Ozone (vi?t t?t O3) l? m?t d?ng th? h?nh c?a ?xy trong kh? quy?n, trong ph?n t? c?a n? ch?a ba nguy?n t? ?xy thay v? hai nh? th?ng th??ng.
N? t?n t?i trong ?i?u ki?n nhi?t ?? v? ?p su?t ti?u chu?n ozone trong m?y kh? ??c rau qu? l? m?t ch?t kh? c? m?u xanh nh?t. Ozone b? h?a l?ng m?u xanh th?m ? -112 ?C, v? t?n t?i h?a r?n c? m?u xanh th?m ? -193 ?C. T?nh ch?t ozone c? t?nh ?xy h?a m?nh h?n ?xy r?t nhi?u, do n? kh?ng b?n trong kh?ng kh?, d? d?ng b? ph?n h?y th?nh ?xy ph?n t? v? ?xy nguy?n t? o c?a n?. V? d?:
O3 ? O2 + O
O3 hay c?n g?i l? ozone d? d?ng oxi h?a iodua ??n i?t t? do:
O3 + 2KI + H2O ? I2 + O2 + 2 KOH
??i v?i gi?y t?m dung d?ch iodua kali v? h? tinh b?t (gi?y i?t tinh b?t) chuy?n ngay th?nh m?u xanh khi c? m?t ozone trong kh?ng kh? m?i tr??ng, nh?ng n? k?m b?n h?n ?xy trong kh? quy?n, d? b? ph?n h?y th?nh ?xy th??ng theo ph?n ?ng:
2O3 ? 3O2
Ta th?y ozone ???c t?o b?i m?y kh? ??c rau qu? c?a vi?n v?t l? B?ch Khoa l? m?t ch?t ??c c? kh? n?ng ?n m?n v? l? m?t ch?t g?y ? nhi?m chung c? h?i cho con ng??i. N? c? m?i h?ng m?nh g?y kh? ch?u. N? t?n t?i v?i m?t t? l? nh? trong b?u kh? quy?n Tr?i ??t ch?ng ta. N? c? th? ???c t?o th?nh t? O2 do ph?ng t?nh ?i?n ??c bi?t, tia c?c t?m t? c?c ngu?n ph?t, v? d? nh? trong c?c tia ch?p trong c?c tr?n b?o, c?ng nh? b?i t?c ??ng c?a b?c x? ?i?n t? tr??ng cao n?ng l??ng ???c tao ra. Ozone ???c ?i?u ch? trong m?y ozone hay c?c m?y kh? ??c rau qu? khi ph?ng ?i?n ?m qua ?xi hay qua kh?ng kh? kh?, ??t t?i ?? tinh khi?t. Trong thi?n nhi?n, ta th?y ozone ???c t?o th?nh khi c? s? ph?ng ?i?n trong kh? quy?n (hi?n t??ng t? nhi?n s?m, s?t), c?ng nh? khi ?xi h?a m?t s? ch?t nh?a c?a c?c c?y th?ng [c?n d?n ngu?n].
Ng?y nay m?t s? thi?t b? ?i?n c? th? s?n sinh ra ozone m? con ng??i c? th? ng?i th?y d? d?ng. Th?c t? ?i?u n?y ??c bi?t ??ng v?i c?c thi?t b? s? d?ng ?i?n cao ?p, c? th? th?y nh? ti vi v? m?y photocopy v?n ph?ng. C?c ??ng c? ?i?n s? d?ng ch?i qu?t c?ng c? th? s?n sinh ozone do s? ??nh l?a l?p l?i b?n trong kh?i c?a n?. C?c ??ng c? l?n ?ang ho?t ??ng, v? d? nh?ng chi?c ???c s? d?ng cho m?y n?ng hay m?y b?m th?y l?c hi?n ??i, s?n sinh nhi?u ozone h?n c?c ??ng c? nh? hay c?c m?y kh? ??c rau qu? thi?t k? ?? chuy?n s?n sinh ra ozone.
Ta th?y m?t ?? t?p trung cao nh?t c?a ozone trong kh? quy?n n?m ? t?ng b?nh l?u (kho?ng 20 ??n 50 km t?nh t? m?t ??t) c?a ch?ng ta, trong khu v?c ???c bi?t ??n nh? l? t?ng ozone kh? quy?n. T?i ??y, ta th?y n? l?c ph?n l?n c?c tia c?c t?m t? M?t Tr?i g?y h?i cho s? s?ng tr?i ??t, l? tia c? th? g?y h?i cho ph?n l?n c?c lo?i h?nh sinh v?t tr?n Tr?i ??t c?a ch?ng ta. Ph??ng ph?p ti?u chu?n ?? ?o l??ng ozone trong kh? quy?n l? s? d?ng ??n v? Dobson (DU). Ng?y nay s? d?ng trong c?ng nghi?p ???c ?o b?ng ppm (v? d? c?c gi?i h?n ph?i n?ng c?a OSHA) v? ph?n tr?m theo kh?i l??ng hay tr?ng l??ng.
Kh? ozone do Christian Friedrich Schonbein ph?t hi?n n?m 1840.
